در بین کشورهای منطقه همیشه ترکیه نمونه بارزی از یک کشور با توسعه پایدار اقتصادی بوده است که در طی دو دهه گذشته شمار زیادی از مهاجرت‌های داخل کشور به‌سوی ترکیه به همین دلیل اتفاق اُفتاده است. ترکیه کشوری با اقتصاد موفق بوده است که توانسته بین بیست مدل برتر اقتصادی جهان رتبه‌های چشمگیری را از آن خود کند.
در این مقاله وبلاگ پرشین استار از شما دعوت می‌کنیم تا همراه ما باشید و از علل گوناگون رشد اقتصادی این کشور، صنایع برتر و مزایا و معایب سیاستگذاریهای اقتصادی در ترکیه اطلاعات روشنی به دست آورید.
آمار و ارقام اقتصاد ترکیه در سال 2021
برطبق اطلاعاتی که وزارت تجارت ترکیه و مرکز آمار این کشور TUIK نسبت به چند سالِ مشابهِ قبل، از صادرات خود گزارش داده‌اند، صادرات ترکیه 46.9 درصد افزایش داشته است و به عددی بالغ‌بر 19 میلیارد و 775 میلیون دلار رسیده است. همچنین واردات ترکیه هم با افزایش 38.7 درصدی به ارزش 22 میلیارد و 628 میلیون دلار رسیده است. درباره کسری تجارت خارجی در امسال نیز باید بگوییم که نسبت به سال پیش 0.2 درصد کاهش دیده می‌شود که به عدد 2 میلیارد و 853 میلیون دلار رسیده است. نسبت صادرات و واردات ترکیه هم در برابر سال پیش افزایش 87.4 درصدی دیده می‌شود.
صادرات از ژانویه تا ژوئن امسال 39.8 درصد نسبت به سال پیش رشد کرده است و به عدد 104 میلیارد و 945 میلیون دلار در سال جاری رسیده است. واردات این کشور هم با رشدی بالغ‌بر 27.4 درصد به عدد 126 میلیارد و 111 میلیون دلار در سال کنونی افزایش پیدا کرده است.
در همین راستا رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اظهار داشت: اقتصاد ترکیه با نرخ رشد 21.7 درصد در سه ماهه دوم سال 2021 که اول سپتامبر اعلام شد، پس از انگلیس، دومین کشور جهان به لحاظ رشد اقتصادی شد.
رتبه و جایگاه اقتصاد ترکیه در جهان
جایگاه بین‌المللی ترکیه در عرصه اقتصادی به‌عنوان کشوری اروپایی بسیار قابل توجه است. ترکیه در طول تاریخ پُر فراز و نشیبی که در طول این دوران سپری کرده است، توانسته جایگاه بسیار خوبی از نظر اقتصادی در سطح جهانی داشته باشد.
این موفقیت مرهون سیاستگذاریهای صحیح دولت در دو دهه گذشته بوده است. بدون شک یکی از دلایلی که باعث افزایش مهاجرت به ترکیه به‌خصوص از ایران شده است، رشد اقتصاد ترکیه بوده است. از لحاظ رتبه‌بندی اقتصادی ترکیه در جایگاه 20 کشورهای اقتصادی برتر دنیاست. رتبه این کشور از نظر بین‌المللی، سکوی ششم اقتصاد جهانی است. اما در تازه‌ترین آمارها بین کشورها، ترکیه از نظر اقتصادی بعد از هلند و عربستان، در سکوی نوزدهم قدرت‌های برتر اقتصادی است که بعد از آن سوئیس در رتبه بیستم قرارگرفته است.
صنایع برتر اقتصاد ترکیه
در ادامه به بررسی صنایع برتر اقتصادی ترکیه می پردازیم...
نساجی در ترکیه
صنعت نساجی مهم‌ترین صنعتی است که در کشور ترکیه فعال است. این صنعت باعث شده تا انواع برندهای گوناگون در این حوزه به‌عنوان قطب اصلی صنعت در ترکیه فعالیت کنند. جالب است بدانید که رشد و توسعه صنعت نساجی تا حدی شگفت‌انگیز بوده است که خیلی از کشورهای بزرگ دنیا برای خرید پوشاک به ترکیه می‌روند. نکته دیگر اینکه صنعت نساجی در ترکیه، طبق آمار و ارقام منتشر شده از سوی مرکز آمار این کشور به‌عنوان پُردرآمدترین صنعتی محسوب می‌شود که در ترکیه در حال فعالیت است.
گردشگری و توریسم در ترکیه
ترکیه در طول این سال‌ها بسیار تلاش کرده است که بتواند در جذب توریسم اقدامات شایانی انجام بدهد. پیشرفت ترکیه در این حوزه منجر شده تا صنایع مرتبط با توریسم نظیر صنعت هواپیمایی، هتل‌داری، حمل‌ونقل و... تا حد بسیار زیادی رشد داشته باشند. به همین دلیل سرمایه‌گذاری در امر گردشگری، بازار مطمئنی است که می‌توان به آن به‌عنوان یک بازار هدف نگاه کرد. این کشور سالانه پذیرای بیش از 40 میلیون نفر گردشگر از سرتاسر جهان بوده و دولت نیز در این راستا از هیچ سرمایه گذاری و حمایتی کوتاهی نمی کند.
املاک و مستغلات در ترکیه
دولت ترکیه در تلاش بوده است که شرایط خوبی برای ساخت‌وساز در این کشور تدارک ببیند. همین مسئله باعث شد تا صنعت ساخت‌وساز در ترکیه گسترش خوبی پیدا کند. مهاجرپذیر بودن این کشور باعث شده که صنعت ساخت‌وساز رشد چشمگیری داشته باشد و مزایای زیادی برای صنعت این کشور ایجاد کند و سرمایه زیادی را وارد کشور کند. افزایش مهاجرت از کشورهای همسایه و حتی اروپا بدلیل چشم انداز روشن اقتصادی و درکنار آب و هوا، تنوع غذایی و تاریخ و فرهنگ ترکیه، از عواملی هستند که منجر به تبدیل بخش ساخت و ساز به یکی از صنایع پویا و ضروری امروزه ترکیه برای ساخت آینده ای بهتر شده است.
به گفته یکی از مسئولان مربوطه: پیش بینی می‌کنیم تا پایان سال 2021 در فروش خانه به خارجی‌ها به رکورد جدیدی دست خواهیم یافت. انتظار داریم از این طریق 7 میلیارد دلار درآمد کسب کنیم. وی با اشاره به اینکه فروش مسکن به خارجی‌ها یکی از موارد مهم سرمایه گذاری مستقیم است، گفت: در حال حاضر از هر 100 سرمایه گذاری مستقیم در ترکیه، 70 مورد از طریق فروش املاک و مستغلات انجام می‌شود. وی اظهار داشت: فروش مسکن و ملک به خارجی‌ها در 5 ماهه اول سال 24.9 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته و به 15 هزار و 740 واحد رسیده است.
خودروسازی در ترکیه
یکی دیگر از صنایع برتر ترکیه که چند سالی است رشد و پیشرفت خوبی داشته است و از صنایع فعال این کشور محسوب می‌شود، صنعت خودروسازی است که در خاورمیانه زبانزد است. این کشور در بین آمارهای جهانی رتبه هفدهم را در صنعت خودروسازی از آن خود کرده است. این بخش که از 15 سال بدین‌طرف در صادرات ترکیه پیش‌تاز می‌باشد، در ماه اوت 2021 به صادرات 2,4 میلیارد دلاری رقم زد.
کشاورزی و دامپروری در ترکیه
آب‌وهوا، جغرافیای مطلوب و شرایط جوی خوب این کشور، شرایط مناسبی برای دامپروری و کشاورزی ایجاد کرده است. اغلب انجام سرمایه‌گذاری در این کار سود خوبی را هم برای سرمایه‌گذاران به ارمغان داشته است. کشاورزی این کشور با بهره گیری از تکنولوژی روز دنیا، توانسته پرقدرت عمل کند.
در دوره ژانویه تا آگوست 2021 صادرات کشاورزی ترکیه نسبت به مدت مشابه سال قبل 20.5 درصد افزایش یافته و به 17 میلیارد و 953 میلیون دلار رسیده است. بنابراین بیشترین صادرات 8 ماهه در تاریخ در بخش کشاورزی تحقق یافت.
ترکیه رتبه سوم جهان در زمینه صادرات شیلات و آبزیان را نیز به خود اختصاص داده و 80 درصد حجم محصولات شیلات این کشور، به اروپا صادر می شود.
مزایا و نقاط قوت اقتصاد کشور ترکیه
شاید مهم‌ترین وی‍ژگی اقتصادی ترکیه در دو دهه گذشته را می‌توان در این جمله خلاصه کرد که همیشه بیشتر از سطح توقع عمل کرده و برخلاف وضعیت حساس کنونی لیر ترکیه، می‌تواند بر مشکلات ایستادگی کند. بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی قابلیت ترکیه برای برقراری ثبات اقتصادی را جدی نمی‌دانستند ولی برخلاف انتظارات کارشناسان، پیش‌بینی آن‌ها درست نبود و گزارش‌ها حاکی از این بود که اقتصاد ترکیه در مسیر جدی رشد و توسعه قرار دارد و این توانایی را دارد تا با تکمیل ظرفیت‌های خالی رشد، به توسعه پایدار در اقتصاد برسد.
یکی از مزایای عمده اقتصادی در ترکیه این بود که سیاستگذاریهای صحیح در زمینه افزایش سهم سرانه محصولات ناخالص محلی، باعث رشد اقتصادی ترکیه نسبت به سایر کشورهای اروپایی شد. این عامل دلیلی شد تا ترکیه در شرایط کرونا و پساکرونا هم مسیر درستی را برای حفظ و گسترش توسعه اقتصادی خود در پیش بگیرد.
معایب و نقاط ضعف اقتصاد ترکیه
نرخ بیکاری و تورم که بخشی از آن حاصل از بحران کروناست و در همه جای دنیا از جمله منطقه یورو وجود دارد، در ترکیه نیز از نکات منفی اقتصاد است. هر چند راهکارهای مختلفی از سوی دولت ارائه شده و تا بخش زیادی نیز توانسته است به کاستن آن کمک کند.
یکی دیگر از بزرگ‌ترین معایب اقتصاد ترکیه تأثیر فوری اخبار روی سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است. به‌طور مثال اطلاعاتی که بعد از بحران اقتصادی منتشرشده بود نشان می‌دهد که اعتماد تولیدکنندگان در آن بازده زمانی به حداقل کاهش پیدا کرد. همچنین نگرش خوش‌بینانه‌ای که به مدت 5 ماه مستمراً برای تولیدکنندگان فراهم شده بود، با ویروس کرونا از هم پاشید. این اتفاق باعث کاهش شاخص فصلی 8.2 واحدی بانک مرکزی شد که نتیجتاً به 98.6 در ماه مارس رسید. این شاخصِ زیرِ 100 واحد حس بدبینی بینِ تولیدکنندگان پدید آورد.
اقتصاد ترکیه بعد از کرونا و آینده اقتصاد
کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی کرده بودند که در سال 2020 ترکیه رشدی بالغ‌بر 5 درصد داشته باشد. البته این پیش‌بینی برمی‌گردد به قبل از همه‌گیری ویروس کرونا که اقتصاد تمام دنیا را مختل کرد. با شیوع ویروس کرونا و فلج شدن بخش اقتصادی کل جهان، ترکیه هم از این موضوع مستثنی نبود و بخشی از این رشد اقتصادی این کشور پیش‌بینی می‌شود که بعد از پایان یافتن کرونا تحقق یابد. این نظریه وجود دارد که با پایان یافتن کرونا و برگشتن نظم عادی به جهان اقتصادی، پیشرفت بالای 5 درصدی اقتصاد ترکیه هم محقق شود.
مقایسه اقتصاد ترکیه با ایران
یکی از مزایای اقتصاد ترکیه نسبت به ایران، ژئوپولوتیک یا موقعیت قرارگیری آن است. از سوی دیگر افرادی که در ترکیه هستند، این توانایی را دارند تا درآمد ارزی مناسبی از هر دو قاره (اروپا و آسیا) داشته باشند. حالا در این بخش به عمده تفاوت‌های اقتصادی ایران و ترکیه خواهیم پرداخت و مهم‌ترین آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
تفاوت در منبع درآمد:
کشور ایران دارای ذخایر گازی و نفتی فراوانی است و منابع زیرزمینی بسیاری هم دارد. بخش اعظمی از درآمد ایران از طریق همین مواد خام و فروش نفت تأمین می‌شود. صادرات نفت باعث شده است که کشور ایران در عرصه صادرات تک‌محصولی باشد و تصمیمات گوناگون در عرصه جهانی روی این صادرات تأثیر مستقیمی داشته باشد. البته به دلیل اینکه در دیگر کشورهای خاورمیانه نیز منابع نفتی فراوان است و به فروش می‌رسد، جو منطقه بسیار به سمت تک‌محصولی شدن است. ولی در ترکیه شرایط فرق می‌کند، اقتصاد ترکیه به سمت تولیدات ناخالص داخلی است. همچنین 25000 شرکت قدرتمند در خاک ترکیه مشغول به کار هستند که در زمینه‌های گوناگون در حال فعالیت‌اند. به همین خاطر می‌توان گفت اولین تفاوت عمده‌ای که میان اقتصاد ایران و ترکیه موجود است منابع درآمدی دو کشور است.
ساخت‌وساز:
به نظر شما گرانی زمین و خانه و نرخ تورم در ایران می‌تواند سرمایه‌گذار خارجی را مجاب کند که در این زمینه وارد سرمایه‌گذاری شود؟ این در حالی است که دولت ترکیه اقدامات بسیاری را برای جذب سرمایه‌گذار خارجی در حوزه ملک و ساخت‌وساز انجام داده است.
گردشگری و توریسم:
توریست‌ها از زمانی که وارد کشور می‌شوند با خودشان پول وارد می‌کنند. حتی توریست قبل از ورود به کشور هم پول می‌پردازد. این مسئله بسیار عادی است اما بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی از این طریق امور خود را می‌گذرانند. گردشگران راضی اغلب گردشگران دیگر را نیز به کشور دعوت می‌کنند. یکی از راه‌های جذب توریست در ترکیه این بوده است که به بسیاری از کشورها از جمله ایران، بدون ویزا به مدت سه ماه اجازه ورود و سیاحت می‌دهد. به همین دلیل توریست‌های زیادی را جذب آنتالیا، آلانیا و استانبول و سایر شهرها کرده که پول زیادی برای اقتصاد ترکیه به همراه داشته است.
کشاورزی:
کشاورزی وجه اشتراک هر دو کشور است. ترکیه و ایران به دلیل شرایط خوب آب‌وهوایی، خاک حاصلخیز و پتانسیل بالا در این زمینه، اقتصاد خوبی هم در بخش کشاورزی دارند. از جمله میوه‌های صادراتی مشهور ترکیه می‌توان به انجیر، زردآلو، گیلاس و فندق اشاره کرد.
تحریم‌های جهانی:
از وضع تحریم‌های آمریکا علیه ایران همه اطلاع داریم و می‌دانیم فضای اقتصادی را برای سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه تا چه حدی سخت کرده است ولی ترکیه هم در برخی از زمینه‌ها تحریم آمریکاست. البته تأثیر این تحریم‌ها بر روی اقتصاد این کشور به‌حدی نیست که در رشد و توسعه اقتصادی ترکیه تأثیر چندانی بگذارد و فضای صادرات و واردات این کشور را محدود به عرصه‌های خاصی کند. از طرفی در ایران تحریم‌های آمریکا اثرات منفی زیادی داشته است مثل محدود کردن درآمد اصلی کشور، پایین آمدن ارزش ریال، تورم، گرانی در بازار و...
سخن پایانی
به طور کل اقتصاد ترکیه یک اقتصاد شکوفا می باشد که هر ساله پیشرفت های زیادی را از خودش نشان می دهد اما توجه نمایید که علاوه بر نکاتی گفتیم اقتصاد ترکیه همچون سایر کشورها دارای نکات منفی نیز می باشد. طبق مطالعاتی که اخیرا توسط یکی از موسسات معتبر صورت گرفته است، انتظار می‌رود تا سال 2050 اقتصاد کشورهای نظیر ترکیه جزو ده اقتصاد برتر دنیا باشد. شما می توانید با مطالعه کامل تر و با استفاده از مشاوران خبره نسبت به سرمایه گذاری مطمئن و پرسود در کشور ترکیه از جمله سرمایه گذاری در بخش املاک و مستغلات اقدام نمایید تا بتوانید از پویایی اقتصاد این کشور در یک فرصت بدون ریسک استفاده کرده باشید.